Model viđanja deteta i roditelja sa kojim ne živi
Naslov ovog teksta je jedno od najvažnijih prava deteta. Od krucijalnog značaja za pravilan razvoj deteta je da mu je omogućen kontakt sa drugim roditeljem sa kojim ne živi.
Kontakt između deteta i drugog roditelja, sa kojim ne živi dete, se ostvaruje kroz model viđanja.
Zašto je za najbolji interes deteta važan kontakt sa drugim roditeljem?
Svako dete ima pravo na kontakt sa oba roditelja. Dete ima prirodno potrebu da ostvaruje kontakt i sa drugim roditeljem sa kojim ne živi. Omogućavanjem kontakta detetu i sa drugim roditeljem sa kojim ne živi, stvaraju se uslovi za njegov pravilan razvoj ličnosti, za razvijanje osećanja pripadnosti, samopouzdanja, samopoštovanja, voljenosti.
Od značaja za najbolji interes deteta, je da taj kontakt bude redovan i da bude definisan, zato se predviđaju modeli viđanja koji se utvrđuju u sudskim odlukama.
Stručna lica koja imaju posebna znanja u vezi prava dece, najčešće iz oblasti psihologije, pedagogije i socijalni radnici, procenjuju koji bi to model bio najadekvatniji, a na predlog roditelja.
Nakon odluke o prestanku zajednice života roditelja, neretko izvesno vreme odnosi roditelja usled emocija mogu biti poljuljani, te je važno imati svest da se partnerski apsekt razdvoji u odnosu na aspekt roditeljstva i potreba deteta.
Da se ne bi javljali konflikti i uplitanje deteta u partnerske razmirice, a što može da ima dalekosežne posledice na dete, preporuka je da se definiše model viđanja.
Stručna lica preporučuju i utvrđuju da dete provodi sa drugim roditeljem sa kojim ne živi, kako vreme vikendima, tako i u toku radne nedelje, posle škole ili vrtića deteta, te za vreme državnih i verskih praznika i raspusta deteta, rođendana deteta, krsne slave roditelja, na taj način da dete provodi dovoljno vremena i roditeljem sa kojim ne živi, jer je to prvenstveno u najboljem interesu deteta.
Prilikom definisanja modela viđanja naša kancelarija preporučuje i zajedno sa svojim klijentima konstruiše predlog modela viđanja sa jasnim odrednicama i decidnim navođenjem svakog termina u modelu viđanja, koja ne iziskuju dodatna tumačenja i eventualne stvaranje konflikta, a koji bi doveli do ugrožavanja prava deteta da održava redovan kontakt sa drugim roditeljem sa kojim ne živi.
Sankcija za nepoštovanje modela viđanja
Nakon što se utvrdi model viđanja deteta i roditelja sa kojim ne živi, njegovo poštovanje od strane roditelja sa kojim dete živi, je obavezno.
U slučaju da roditelj sa kojim dete živi, ne omogućuje kontakt deteta i drugog roditelja, predviđena je sankcija u vidu mogućnosti pokretanja krivičnog postupka za krivično delo Oduzimanje maloletnog lica iz člana 191 stav 3 Krivičnog zakonika.
Prinudno izvršenje modela viđanja
Ukoliko roditelj sa kojim dete živi ne omogućava dobrovoljno izvršenje modela viđanja izmedju deteta i drugog roditelja, postoji mogućnost i pokretanja postupka prinudnog izvršenja modela viđanja pred nadležnim sudom uz učešće Centra za socijalni rad.
Model viđanja ukoliko drugi roditelj živi u inostranstvu
U praksi se javljaju situacije da jedan roditelj živi u inostranstvu, ili usled potreba rada odluči da se preseli u inostranstvu, što zahteva modifikaciju modela viđanja. Život drugog roditelja u inostranstvu ne znači praktično da dete ne viđa drugog roditelja, kako to ume da biva.
Svakako da takva situacija zahteva određena prilagođavanja i model koji je praktičan, imajući u vidu udaljenost, ali nije nemoguće napraviti model viđanja, koji bi bio učestaliji od godišnje posete.
Zavisnosti od uzrasta deteta i udaljenosti zemlje življenja drugog roditelja, zajedno sa svojim klijentima usaglašavamo model viđanja koji je u detetovom najboljem interesu, a koji bi omogućio redovan kontakt između deteta i drugog roditelja sa kojim dete ne živi.
Kontrolisani uslovi viđanja
Kontrolisani uslovi viđanja su izuzetak, koji se javlja u određenim izuzetnim okolnostima.
Najčešće se predviđaju kontrolisani uslovi viđanja u Centru za socijalni rad, u prisustvu stručnog lica, ukoliko postoje okolnosti koje bi opravdale takvu vrstu nadzora stručnog tela, kao što su nasilja u porodici, zanemarivanje ili zlostavljanje deteta, ili pak drugo ponašanje roditelja kojim se dovodi u pitanje najbolji interes deteta.
Kontrolisani uslovi nisu pravilo, nego izuzetak, te stoga mogu da traju samo određeno vreme.
Viđanje u prisustvu majke deteta ili drugih članova porodice
Ovakav model viđanja , kao ni prethodni, nije pravilo, nego izuzetak, koji ne bi smeo da traje duže vreme. Razlozi za ovakav model bi eventualno bili nizak uzrast deteta ili pak prilagođavanje deteta u slučaju dužeg odustva drugog roditelja.
U interesu deteta je da uspostavi potpun odnos sa drugim roditeljem, bez nadzora drugih lica.
Nije retko da se ovakav model viđanja postavlja u tužbenom zahtev, a bez opravdanog razloga, što nije u najboljem interesu deteta.
Viđanje bez da dete prespava kod roditelja sa kojim ne živi
Za ovakav model viđanja važi sve isto navedeno kao za prethodna dva, da nije pravilo, nego izuzetak i da ne bi smeo da traje duže vreme. Razlozi za navedeno bi eventualno bili nizak uzrast deteta, dojenje od strane majke ili pak prilagodjavanje deteta u određenom periodu, dok se ne steknu uslovi da dete može da ostane da prespava kod roditelja sa kojim ne živi.
Izmena modela viđanja
U svakom trenutku, roditelj sa kojim dete ne živi, može da podnese tužbu za izmenu modela viđanja. Održavanje ličnog kontakta izmedju deteta i roditelja se, u svakom trenutku, može proširiti, bliže urediti, ili pak drugačije definisati.